در مدارس قدیم چوب و فلك و تنبيه و توبيخ جزء لا ينفك تعليم و تربيت بود که به هیچ صورت تعدیل و تعطیل نمیگرفت و با آنکه مدارس جدید با تمدن تازه و روش اروپایی شروع مینمود و اولیایشان توقعاتشان کمتر میگردید، اما توبیخ و تنبیهاتشان بمراتب زیادتر میگشت تا آنجا که داشتن زیرزمین تاريك جهت (حبس خانه) شرط اول اجاره منزلهایی که برای مدرسه میگرفتند میآمد و چه بچه هایی که از افتادن به آن زیرزمینها که در آنها وسایل فراوان ارعاب و ترس نیز تعبیه شده بود دچار بیماریهای غش و ترس و مانند آن میشدند و چه بسا شاگردان که از ضرب و شتم و ضربات سیلی و لگد و توسری و پس گردنی از چشم و گوش نابینا کر و از مغز و هوش عاری گردیده و چه بسیار که از صدمات چوب و پشت دستی و کف پایی و چوب روی ناخن و امثال آن ناقص میشدند، غیر از تکالیف شاق دیگر مانند يك زنگ و دو زنگ زیر آفتاب يك پایی ماندن و در زمستان زیر برف و باران دست بالا ایستادن و کلاه کاغذی بر سرشان نهادن و جلو مبالشان قرار دادن و دستور آفتابه برای سایرین آب کردن و لوحه های اهانت آمیز بر سینه هاشان آویختن و تکلیف کردن به دیگر بچه ها در آب دهان بصورتشان انداختن در فلسفه

تا نباشد چوب،تر فرمان نبرد گاو و خر

که یا شاگرد تحمل این شداید کرده بجایی میرسید و یا ترک تحصیل کرده فراری شده بدیگر بیسوادان می پیوست، بدون آنکه حتی یکی از آن مدارس برخلاف چوب تر و مانند آن عمل کرده

درس معلم ار بود زمزمه ،محبتی، جمعه بمكتب آورد طفل گریز پای را

بنظر آورد و این بود که یا سواددار سواددار یا بیسواد بیسواد مانده. مگر قلیلی که ذوق شخصیشان آن هم در خارج از مدرسه میتوانست بین این دویشان قرار بدهد.
اینها نیز اشعاری درباره كتكها بود که هر شاگرد مدرسه ای سینه بسینه از بر مینمود

کار ملا کف دستی کفپایی چوب فلک
مال بچه تو سری چوب انار، فحش و كتك

وقت قرآن سیلی و وقت (فرائد) بامبه
صبح ها ریگ زیر گوش، ظهر ببعد تركه و چك

پشت دست وقت حساب، روی قلم، وق تنصاب
سر دیکته لگد و موقع املا دگنك

بامیه چار و توسری ،شش کف دستی پانزده
پشت ناخن ده و چك سه، کف پایی چل و يك